Podatnicy co do zasady mają obowiązki w zakresie cen transferowych w odniesieniu do transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi. Jednak przepisy nakazują także ustalać ceny rynkowe oraz dokumentować transakcje zawierane z podmiotami z tzw. „rajów podatkowych”.
Poniżej wskazujemy, kiedy i o jakich obowiązkach podatnicy muszą pamiętać. Artykuł przygotował nasz ekspert ds. Finansowych Arkadiusz Gajek.
Transakcje bezpośrednie z rajami podatkowymi
Zgodnie z art. 11o ust. 1 ustawy CIT / art. 23za ust. 1 ustawy PIT:
Do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych są obowiązani także podatnicy i spółki niebędące osobami prawnymi dokonujący transakcji innej niż transakcja kontrolowana z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, jeżeli wartość tej transakcji za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi – za rok obrotowy, przekracza 100 000 zł.
Innymi słowy, jeżeli podatnik dokona w roku podatkowym transakcji z rajem podatkowym na kwotę przekraczającą 100 tys. zł, będzie musiał przygotować za ten rok dokumentację TP – część ogólną i analizę porównawczą. W dokumentacji tej należy udowodnić, że ceny transakcji ustalone z podmiotem były zgodne z zasadą ceny rynkowej.
Poza przygotowaniem dokumentacji TP należy też pamiętać o wykazaniu transakcji i złożeniu formularza TPR-C / TPR-P. Ponadto podatnik składa do urzędu skarbowego oświadczenie o wypełnieniu obowiązku sporządzenia dokumentacji oraz o tym, że ceny ustalone z rajem podatkowym były rynkowe.
Transakcje pośrednie z rajami podatkowymi
Od 2021 roku obowiązki w zakresie cen transferowych spoczywają także na podatnikach, którzy współpracują z rajami podatkowymi w sposób pośredni. Zgodnie z art. 11o ust. 1a ustawy CIT / 23za ust. 1a ustawy PIT:
Do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych są obowiązani podatnicy i spółki niebędące osobami prawnymi dokonujący transakcji kontrolowanej lub transakcji innej niż transakcja kontrolowana, jeżeli rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową oraz wartość tej transakcji za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi – za rok obrotowy, przekracza 500 000 zł.
W praktyce przepisy nakładają zatem na podatników obowiązek weryfikacji każdego kontrahenta – zarówno powiązanego jak i niepowiązanego, z którym wartość transakcji za dany rok przekroczyła 0,5 mln zł pod kątem ustalenia rzeczywistego właściciela należności.
Jeżeli nasz kontrahent zawierał takie transakcje z rajem / rajami podatkowymi w 2021, to należy uznać, że rzeczywistym właścicielem należności wypłacanych temu kontrahentowi jest właśnie podmiot z raju podatkowego. Powoduje to, że my jako podatnik mamy obowiązek przygotowania dokumentacji cen transferowych.
Przepisy wskazują też, że podatnika ma obowiązek domniemywać, że rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w raju podatkowym, jeżeli jego kontrahent dokonuje w roku podatkowym rozliczeń z podmiotem z raju podatkowego. Przy ustalaniu tych okoliczności podatnik jest obowiązany do dochowania należytej staranności.
Podatnicy muszą zatem sprawdzać wszystkich swoich kontrahentów, z którymi kwota transakcji przekroczyła w roku podatkowym 0,5 mln zł, czy współpracują oni z rajami podatkowymi. Jeżeli nie wywiążą się z tego obowiązku, to automatycznie oznacza to obowiązek przygotowania dokumentacji.
Raje podatkowe – weryfikować dostawców, czy także odbiorców?
Do końca 2021 roku nie było jasne, czy podatnik ma weryfikować tylko swoich dostawców, czy także odbiorców. Przepisy tego jasno nie wskazywały, a Minister Finansów w projekcie objaśnień wskazywał na szeroką wykładnię przepisów. W dniu 9 grudnia 2021 r. została wydana interpretacja ogólna nr DCT2.8203.2.2021, w sprawie pojęcia transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym, gdzie wyjaśniono, że obowiązek weryfikowania dotyczy tylko transakcji zakupowych, gdyż tylko takie transakcje skutkują powstaniem należności, dla której można ustalić rzeczywistego właściciela. W związku z tym, obowiązek weryfikacji w przypadku pośrednich transakcji z rajami podatkowymi nie dotyczy odbiorców, lecz wyłącznie dostawców.
W jaki sposób ustalić przekroczenie progu 0,5 mln zł?
Próg 0,5 mln zł dotyczy transakcji jednorodnych realizowanych w roku podatkowym z danym jednym kontrahentem (dostawcą). Wartość transakcji określa się na podstawie otrzymanych faktur w danym roku. Warto wskazać, że Minister Finansów w objaśnieniach wskazuje, że warunek dokonywania rozliczeń z rajami podatkowymi uznaje się za spełniony, jeżeli nasz dostawca dokonuje z podmiotem/podmiotami rajowymi rozliczeń o łącznej wartości na kwotę co najmniej 0,5 mln zł. Transakcje z rajami podatkowymi naszego dostawcy poniżej 0,5 mln zł, nie są objęte reżimem tych
przepisów.
Jak zastosować przepisy o rajach podatkowych w praktyce?
Sprawdzanie naszych kontrahentów pod kątem tego, czy współpracują oni z rajami podatkowymi czy nie w praktyce może być trudne. Warto się do tego wcześniej przygotować – przypominam, że termin na przygotowanie dokumentacji TP i złożenie TPR oraz oświadczenia mija 30 września 2022 r. (dla podatników, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym).
Wobec tego rekomendowane jest analiza wszystkich dostawców, z którymi kwota transakcji przekroczyła w 2021 r. 0,5 mln zł, zebranie od nich oświadczeń co do rzeczywistego właściciela, wdrożenie procedury weryfikacji tych dostawców/oświadczeń przy dochowaniu należytej staranności.
Wykaz rajów podatkowych
Na koniec warto wskazać, gdzie znajdziemy dokładnie listę rajów podatkowych. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 marca 2019 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych zawiera zamknięty katalog 26 podmiotów „rajowych”. Znajdują się tam między innym takie terytoria jak Księstwo Andory, Hongkong, Księstwo Monako, Republika Panamy, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, czy Grenada.
Pobierz bezpłatny magazyn dla przedsiębiorców
Zapisz się do naszego newslettera, by pobrać najnowsze wydanie magazynu Advisa. W środku znajdziesz artykuły ekspertów dotyczące gospodarki, przedsiębiorczości, efektywnej komunikacji w projektach oraz marketingu w Internecie.
